Edip Akbayram : Gidenlerin Türküsü

Giden

Camların üstünde gece ve kar.
Bembeyaz karanlıkta parlıyan raylar -
uzaklaşılıp kavuşulmamayı hatırlatıyor.
İstasyonun
üçüncü mevki bekleme salonunda
siyah başörtülü,
çıplak ayaklı bir çocuk yatıyor.
Ben dolaşıyorum...
Gece ve kar - pencerelerde.
Bir şarkı söylüyorlar içerde.
Bu, giden kardeşimin en sevdiği şarkıydı.
En sevdiği şarkı...
En sevdiği...
En......
Kardeşler, bakmayın gözlerime
ağlamak geliyor içimden...
Bembeyaz karanlıkta parlıyan raylar -
uzaklaşılıp kavuşulmamayı hatırlatıyor.
İstasyonun
üçüncü mevki bekleme salonunda
siyah başörtülü,
çıplak ayaklı bir çocuk yatıyor..
Gece ve kar pencerelerde.
Bir şarkı söylüyorlar içerde!..

1933
Nazım Hikmet RAN

Nazım Hikmet Ran : Nikbinlik

Nikbinlik

Güzel günler göreceğiz çocuklar, 
güneşli günler 
                göre- 
                      -ceğiz... 
Motorları maviliklere süreceğiz çocuklar, 
ışıklı maviliklere 
                          süre- 
                                -ceğiz... 
Açtık mıydı hele bir 
                            son vitesi, 
adedi devir. 
         Motorun sesi. 
Uuuuuuuy! çocuklar kim bilir 
                                  ne harikûlâdedir 
             160 kilometre giderken öpüşmesi... 
Hani şimdi bize 
cumaları, pazarları çiçekli bahçeler vardır, 
             yalnız cumaları 
                      yalnız pazarları.. 
Hani şimdi biz 
bir peri masalı dinler gibi seyrederiz 
                    ışıklı caddelerde mağazaları, 
hani bunlar 
77 katlı yekpare camdan mağazalardır. 
Hani şimdi biz haykırırız 
     Cevap: 
            açılır kara kaplı kitap: 
                                              zindan.. 
Kayış kapar kolumuzu 
                              kırılan kemik 
                                                   kan. 
Hani şimdi bizim soframıza 
                                 haftada bir et gelir. 
Ve 
çocuklarımız işten eve 
                            sapsarı iskelet gelir.. 
Hani şimdi biz.. 
İnanın: 
        güzel günler göreceğiz çocuklar 
        güneşli günler 
                            göre- 
                                  -ceğiz. 
Motorları maviliklere süreceğiz çocuklar, 
ışıklı maviliklere 
                          süre- 
                               -ceğiz..... 
  
1930 
Nazım Hikmet RAN

Nazım Hikmet Ran : Güneşi İçenlerin Türküsü

Güneşi İçenlerin Türküsü...

Bu bir türkü:- 
toprak çanaklarda 
güneşi içenlerin türküsü! 
Bu bir örgü:- 
alev bir saç örgüsü! 
                         kıvranıyor; 
kanlı; kızıl bir meş'ale gibi yanıyor 
                                      esmer alınlarında 
                          bakır ayakları çıplak kahramanların! 
Ben de gördüm o kahramanları, 
ben de sardım o örgüyü, 
ben de onlarla 
                     güneşe giden 
                                        köprüden 
                                               geçtim! 
Ben de içtim toprak çanaklarda güneşi. 
Ben de söyledim o türküyü! 
Yüreğimiz topraktan aldı hızını; 
altın yeleli aslanların ağzını 
                                        yırtarak 
                                              gerindik! 
Sıçradık; 
            şimşekli rüzgâra bindik!. 
Kayalardan 
            kayalarla kopan kartallar 
çırpıyor ışıkta yaldızlanan kanatlarını. 
Alev bilekli süvariler kamçılıyor 
                             şaha kalkan atlarını! 
  
                    Akın var 
                                güneşe akın! 
                        Güneşi zaptedeceğiz 
                                güneşin zaptı yakın! 
  
Düşmesin bizimle yola: 
evinde ağlayanların 
                            göz yaşlarını 
                                        boynunda ağır bir 
                                                                zincir 
                                                                    gibi taşıyanlar! 
Bıraksın peşimizi 
            kendi yüreğinin kabuğunda yaşayanlar! 
İşte: 
        şu güneşten 
                        düşen 
                               ateşte 
                                    milyonlarla kırmızı yürek yanıyor! 
Sen de çıkar 
göğsünün kafesinden yüreğini; 
şu güneşten 
                düşen 
                        ateşe fırlat; 
yüreğini yüreklerimizin yanına at! 
  
                          Akın var 
                                  güneşe akın! 
                          Güneşi zaaptedeceğiz 
                                  güneşin zaptı yakın! 
  
Biz topraktan, ateşten, sudan, demirden doğduk! 
Güneşi emziriyor çocuklarımıza karımız, 
toprak kokuyor bakır sakallarımız! 
Neş'emiz sıcak! 
                kan kadar sıcak, 
delikanlıların rüyalarında yanan 
                                                o «an» 
                                                    kadar sıcak! 
Merdivenlerimizin çengelini yıldızlara asarak, 
ölülerimizin başlarına basarak 
                                            yükseliyoruz 
                                                        güneşe doğru! 
Ölenler 
        döğüşerek öldüler; 
                              güneşe gömüldüler. 
Vaktimiz yok onların matemini tutmaya! 
  
                          Akın var 
                                      güneşe akın! 
                          Güneşi zaaaptedeceğiz 
                                      güneşin zaptı yakın! 
  
Üzümleri kan damlalı kırmızı bağlar tütüyor! 
Kalın tuğla bacalar 
                    kıvranarak 
                                ötüyor! 
Haykırdı en önde giden, 
                            emreden! 
Bu ses! 
        Bu sesin kuvveti, 
                             bu kuvvet 
yaralı aç kurtların gözlerine perde 
                                                     vuran, 
onları oldukları yerde 
                                durduran 
                                      kuvvet! 
Emret ki ölelim 
                   emret! 
Güneşi içiyoruz sesinde! 
Coşuyoruz, 
           coşuyor!.. 
Yangınlı ufukların dumanlı perdesinde 
mızrakları göğü yırtan atlılar koşuyor! 
  
                           Akın var 
                                       güneşe akın! 
                           Güneşi zaaaaptedeceğiz 
                                       güneşin zaptı yakın! 
  
  
Toprak bakır 
            gök bakır. 
Haykır güneşi içenlerin türküsünü, 
Hay-kır 
        Haykıralım! 

1924
Nazım Hikmet RAN

Nazım Hikmet RAN - Arhaveli İsmail'in Hikayesi

Arhaveli İsmail'in Hikayesi

Ateşi ve ihaneti gördük. 

Düşman ordusu yine başladı yürümeğe. 
Akhisar, Karacabey, 
Bursa ve Bursa'nın doğusunda Aksu, 
çarpışarak çekildik... 
920'nin 
29 Ağustos'u: 
Uşak düştü. 
Yaralı 
ve dehşetli kızgın 
fakat toprağımızdan emin, 
Dumlupınar sırtlarındayız. 
Nazilli düştü. 

Ateşi ve ihaneti gördük. 
Dayandık 
dayanmaktayız. 

1920 Şubat, Nisan, Mayıs, 
Bolu, Düzce, Geyve, Adapazarı: 
İçimizde Hilâfet Ordusu, 
Anzavur isyanları. 
Ve aynı sıradan, 
3 Ekim Konya. 
Sabah. 
500 asker kaçağı ve yeşil bayrağıyla Delibaş 
girdi şehre. 
Alaeddin tepesinde üç gün üç gece hüküm sürdüler. 
Ve Manavgat istikametlerinde kaçıp 
ölümlerine giderken 
terkilerinde kesilmiş kafalar götürdüler. 

Ve 29 Aralık Kütahya: 
4 top 
ve 1800 atlı bir ihanet 
yani Çerkez Ethem, 
bir gece vakti 
kilim ve halı yüklü katırları, 
koyun ve sığır sürülerini önüne katıp 
düşmana geçti. 
Yürekleri karanlık, 
kemerleri ve kamçıları gümüşlüydü, 
atları ve kendileri semizdiler... 

Ateşi ve ihaneti gördük. 
Ruhumuz fırtınalı, etimiz mütehammil. 
Sevgisiz ve ihtirassız çıplak devler değil, 
inanılmaz zaafları, korkunç kuvvetleriyle, 
silâhları ve beygirleriyle insanlardı dayanan. 
Beygirler çirkindiler, 
bakımsızdılar, 
hasta bir fundalıktan yüksek değillerdi. 
Fakat bozkırda kişneyip köpürmeden 
sabırlı ve doludizgin koşmasını biliyorlardı. 
İnsanlar uzun asker kaputluydu, 
yalnayaktı insanlar. 
İnsanların başında kalpak, 
yüreklerinde keder, 
yüreklerinde müthiş bir ümit vardı. 
İnsanlar devrilmişti, kedersiz ve ümitsizdiler. 
İnsanlar, etlerinde kurşun yaralarıyla 
köy odalarında unutulmuştular. 
Ve orda sargı, 
deri 
ve asker postalları halinde 
yan yana, sırtüstü yatıyorlardı. 
Koparılmış gibiydi parmakları saplandığı yerden 
eğrilip bükülmüştü 
ve avuçlarında toprak ve kan vardı. 

Ve asker kaçakları, 
korkuları, mavzerleri, çıplak, ölü ayaklarıyla 
karanlıkta köylerin içinden geçiyorlardı. 
Acıkmıştılar, 
merhametsizdiler, 
bedbahttılar. 
Şosenin ıssız beyazlığına inip 
nal sesleri ve yıldızlarla gelen atlıyı çeviriyor 
ve Bolu dağında ekmek bulamadıkları için 
deviriyorlardı uçurumlara: 
şayak, cıgara kâadı, tuz ve sabun yüklü yaylıları. 

Ve çok uzak, 
çok uzaklardaki İstanbul limanında, 
gecenin bu geç vakitlerinde, 
kaçak silâh ve asker ceketi yükleyen laz takaları: 
hürriyet ve ümit, 
su ve rüzgârdılar. 
Onlar, suda ve rüzgârda ilk deniz yolculuğundan beri vardılar. 
Tekneleri kestane ağacındandı, 
üç tondan on tona kadardılar 
ve lâkin yelkenlerinin altında 
fındık ve tütün getirip 
şeker ve zeytinyağı götürürlerdi. 
Şimdi, büyük sırlarını götürüyorlardı. 
Şimdi, denizde bir insan sesinin 
ve demirli şileplerin kederlerini 
ve Kabataş açıklarında sallanan 
saman kayıklarının fenerlerini 
peşlerinde bırakıp 
ve karanlık suda Amerikan taretlerinin önünden akıp 
küçük, 
kurnaz 
ve mağrur 
gidiyorlardı Karadeniz'e. 
Dümende ve başaltlarında insanları vardı ki 
bunlar 
uzun eğri burunlu 
ve konuşmayı şehvetle seven insanlardı ki 
sırtı lâcivert hamsilerin ve mısır ekmeğinin 
zaferi için 
hiç kimseden hiçbir şey beklemeksizin 
bir şarkı söyler gibi ölebilirdiler... 

Karanlıkta kurşunîi derisi kırmızıya boyanan 
baltabaş gemi 
İngiliz torpitosudur. 
Ve dalgaların üstünde sallanarak 
alev alev 
yanan: 
Şaban Reisin beş tonluk takası. 

Kerempe Fenerinin yirmi mil açığında, 
gecenin karanlığında, 
dalgalar minare boyundaydılar 
ve başları bembeyaz parçalanıp dağılıyordu. 
Rüzgar: 
yıldız - poyraz. 
Esirlerini bordasına alıp 
kayboldu İngiliz torpitosu. 
Şaban Reisin teknesi 
ateşten diregiyle gömüldü suya. 

Arheveli İsmail 
bu ölen teknedendi. 
Ve şimdi 
Kerempe Fenerinin açığında, 
batan teknenin kayığında 
emanetiyle tek başınadır, 
fakat yalnız değil: 
rüzgârın, 
bulutların 
ve dalgaların kalabalığı, 
İsmail'in etrafında hep bir ağızdan konuşuyordu. 

Arheveli İsmail 
kendi kendine sordu: 
«Emanetimizle varabilecek miyiz? » 
Kendine cevap verdi: 
«Varmamış olmaz.» 

Gece, Tophane rıhtımında 
Kamacı ustası Bekir Usta ona: 
«Evlâdım İsmail, » dedi, 
«hiç kimseye değil, » dedi, 
«bu, sana emanettir.» 

Ve Kerempe Fenerinde 
düşman projektörü dolaşınca takanın yelkenlerinde, 
İsmail, reisinden izin isteyip, 
«Şaban Reis, » deyip, 
«emaneti yerine götürmeliyiz, » deyip 
atladı takanın patalyasına, 
açıldı. 

«Allah büyük 
ama kayık küçük» demiş Yahudi. 
İsmail bodoslamadan bir sağnak yedi, 
bir sağnak daha, 
peşinden üç-kardeşler. 
Ve denizi bıçak atmak kadar iyi bilmeseydi eğer 
alabora olacaktı. 

Rüzgâr tam kerte yıldıza dönüyor. 
Ta karşıda bir kırmızı damla ışık görünüyor: 
Sıvastopol'a giden bir geminin 
sancak feneri. 

Elleri kanayarak 
çekiyor İsmail kürekleri. 
İsmail rahattır. 
Kavgadan 
ve emanetinden başka her şeyin haricinde, 
İsmail unsurunun içinde. 
Emanet: 
bir ağır makinalı tüfektir. 
Ve İsmail'in gözü tutmazsa liman reislerini 
ta Ankara'ya kadar gidip 
onu kendi eliyle teslim edecektir. 

Rüzgâr bocalıyor. 
Belki karayel gösterecek. 
En azdan on beş mil uzaktır en yakın sahil. 
Fakat İsmail 
ellerine güvenir. 
O eller ekmeği, küreklerin sapını, dümenin yekesini 
ve Kemeraltı'nda Fotika'nın memesini 
aynı emniyetle tutarlar. 

Rüzgâr karayel göstermedi. 
Yüz kerte birden atlayıp rüzgâr 
bir anda bütün ipleri bıçakla kesilmiş gibi 
düştü. 

İsmail beklemiyordu bunu. 
Dalgalar bir müddet daha 
yuvarlandılar teknenin altında 
sonra deniz dümdüz 
ve simsiyah 
durdu. 
İsmail şaşırıp bıraktı kürekleri. 
Ne korkunçtur düşmek kavganın haricine. 
Bir ürperme geldi İsmail'in içine. 
Ve bir balık gibi ürkerek, 
bir sandal 
bir çift kürek 
ve durgun 
ölü bir deniz şeklinde gördü yalnızlığı. 
Ve birdenbire 
öyle kahrolup duydu ki insansızlığı 
yıldı elleri, 
yüklendi küreklere, 
kırıldı kürekler. 

Sular tekneyi açığa sürüklüyor. 
Artık hiçbir şey mümkün değil. 
Kaldı ölü bir denizin ortasında 
kanayan elleri ve emanetiyle İsmail. 
İlkönce küfretti. 
Sonra, «elham» okumak geldi içinden. 
Sonra, güldü, 
eğilip okşadı mübarek emaneti. 
Sonra... 
Sonra, malûm olmadı insanlara 
Arhaveli İsmail'in âkıbeti...

Nazım Hikmet RAN

Nazım Hikmet RAN : Kerem Gibi...

Kerem Gibi...

Hava kurşun gibi ağır!! 
Bağır 
        bağır 
                bağır 
                        bağırıyorum. 
Koşun 
         kurşun 
                erit- 
                    -meğe 
                            çağırıyorum... 
O diyor ki bana: 
- Sen kendi sesinle kül olursun ey! 
                                                Kerem 
                                                     gibi 
                                                          yana 
                                                                yana... 
«Deeeert 
             çok, 
                 hemdert 
                         yok» 
Yürek- 
        -lerin 
kulak- 
        -ları 
              sağır... 
Hava kurşun gibi ağır... 
Ben diyorum ki ona: 
- Kül olayım 
                   Kerem 
                        gibi 
                              yana 
                                    yana. 
Ben yanmasam 
                  sen yanmasan 
                             biz yanmasak, 
                             nasıl 
                                   çıkar 
                                          karan- 
                                                  -lıklar 
                                                      aydın- 
                                                              -lığa.. 
Hava toprak gibi gebe. 
Hava kurşun gibi ağır. 
Bağır 
        bağır 
                bağır 
                        bağırıyorum. 
Koşun 
         kurşun 
                 erit- 
                     -meğe 
                             çağırıyorum..... 
  
 1930 Mayıs 

Nazım Hikmet RAN

Nazım Hikmet RAN : Davet

Davet... 

Dörtnala gelip Uzak Asya'dan
Akdeniz'e bir kısrak başı gibi uzanan
bu memleket, bizim.

Bilekler kan içinde, dişler kenetli, ayaklar çıplak
ve ipek bir halıya benziyen toprak,
bu cehennem, bu cennet bizim.

Kapansın el kapıları, bir daha açılmasın,
yok edin insanın insana kulluğunu,
bu dâvet bizim....

Yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür
ve bir orman gibi kardeşçesine,
bu hasret bizim...

Nazım Hikmet RAN

Nazım Hikmet Ran : Bu Memleket Bizim (Davet) Videosu

Davet... 

Dörtnala gelip Uzak Asya'dan
Akdeniz'e bir kısrak başı gibi uzanan
bu memleket, bizim.

Bilekler kan içinde, dişler kenetli, ayaklar çıplak
ve ipek bir halıya benziyen toprak,
bu cehennem, bu cennet bizim.

Kapansın el kapıları, bir daha açılmasın,
yok edin insanın insana kulluğunu,
bu dâvet bizim....

Yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür
ve bir orman gibi kardeşçesine,
bu hasret bizim...

Nazım Hikmet RAN