Ayla Algan (29.10.1937 - 04.01.2024)
1937’de İstanbul’da doğdu. Ortaokul eğitimini İstanbul’da Notre Dame de Sion’da lise eğitimini ise Fransa’da Versailles Lisesi’nde bitirdi. Daha sonra tiyatro eğitimini almak üzere Amerika’ya giderek, New York Actors’ Repertory Theatre’ın öğrencisi oldu. Bu esnada ilk sahne tecrübelerini yaşadı.
1960’da Türkiye’ye dönen Algan, aynı yıl İstanbul Şehir Tiyatrosu oyuncusu oldu. Türkiye’de ilk kez sahneye 1961’de “Tarla Kuşu” oyunuyla çıktı. Aynı yıl, “Hamlet” oyununda, hem Ophelia hem Hamlet karakterlerini canlandırdı.
Paris’te, National Tiyatro’da, Mehmet ULUSOY’un yönettiği Gogol-Ölü Canlar, Nazım Hikmet-İnsan Manzaraları’nda beş farklı karakter yaratarak Orta Direk-Yaşar Kemal, Odeon Tiyatro’sunda başrolleri Fransızca oynadı.
Berlin Schaubühne Tiyatrosu’nda Giden Tez Geri Dönmez, Keşanlı Ali Destanı, Talihli Amele, Kurban ve Keloğlan oyunlarında oynadı, Beklan Algan ile çalıştı.
1965’te Sadri Alışık’la birlikte oynadığı Atıf Yılmaz imzalı “Ah Güzel İstanbul” filmiyle dikkat çekti. 1971’de Paris’in ünlü konser salonu Olympia’ da sahneye çıkan Algan, 1972’de Bulgaristan’da Uluslararası Altın Orfe Müzik Yarışması’nda ikinci oldu. Aynı yıl, Devlet Sanatçısı ünvanı aldı ve UNICEF Onur Ödülü’ne layık görüldü. 1977’de Polonya’da yapılan Sopot Müzik Yarışması’nda birinci oldu.
Eğitim çalışmaları:
1964 yılında Beklan Algan ve Mesut Üstünel’in kurduğu ilk ücretli özel konservatuar olan LCC’de 3 yıl dersler verdi.
1984 yılında Erol Keskin, Ayla Algan, Beklan Algan, Prof. Cevat Çapan, Taner Barlas, Ahmet Levendoğlu, Macit Koper, Haluk Şevket, Yekta Kara, Müge Gürman, Metin Deniz, Ergüder Yoldaş, Prof. Süleyman Velioğlu, Oben Güney tarafından kurulan tiyatro okulu Bilsak’ ta dersler verdi.
LCC ve Bilsak Tiyatro Okulları kurucu ve eğitimcisi olan sanatçı, Prof. Süleyman Velioğlu ile birlikte resim ve tiyatro ile yaratıcı drama, resim ile art terapi, ontoloji konularında felsefi ve pratik çalışmalar gerçekleştirdi.
1988 yılında Beklan Algan, Haluk Şevket Ataseven ve Erol Keskin ile birlikte İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’na bağlı bir birim olarak T.A.L Tiyatro Araştırma Laboratuarı’nı kurdu ve Prof. İsmail Tunalıyla sanat ontolojisi eğitimi ve tezlerde felsefi tiyatro çalışmaları yaptı.
1989 yılından bu yana birçok kurumun çalışanlarına ve üst düzey yöneticilerine “Kurumsal ve Kişisel Gelişim” “İletişim” “Kalite” “Motivasyon” “Yaratma edimi” vb. konularda eğitimler vermektedir.
2010 yılından bu yana, Genel Sanat Yönetmeni olarak görev aldığı İstanbul Drama Sanat Akademisi’nde “Yaratıcı ve Çağdaş Tiyatro Teknikleri” ve “Reklam Dizi Sinema Oyunculuğu” dersleri vermektedir.
Algan Sinema, Tiyatro, Dizilerde aldığı rollerle halen sanat hayatına da devam etmekte iken 04.01.2024 perşembe günü İstanbul' da vefat etmiştir.
TAL’da yapılan araştırmalar sonucunda çıkan oyunlardan bazıları:
“Anadolu İnsanın Kültürel Kimliğinde Oyun”, 1996 (Anadolu İnsanı’nın Kültürel Kimliğinde Oyun geleneksel Türk Tiyatrosu Araştırma ve Uygulama Birimi)
“Troya İçinde Vurdular Beni”, Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Beklan ALGAN
“Everest My Lord”, (Sevim BURAK)-Naz ERAYDA, Bülent ERKMEN, 1997
“Sınırlar”, Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla ALGAN
“Yunus”, 1991 yılında İstanbul’da yapılan Uluslararası Tiyatro Enstitüsü ITI’nın 4. Olağan Kongresi sırasında Ellen STEWART Stüdyosu’nda geliştirilmiştir.
“Troyalı Kadınlar”, Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla ALGAN
“Boşluk ve Kadın”, Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla ALGAN
“Afrika Dansı” Sevim BURAK anısına Tiyatro Araştırma Laboratuvarı
2010’da tekrar açılan ve dernek yapısında çalışmalarına devam eden T.A.L. Tiyatro Araştırma Laboratuvarı’nın kurucusu ve başkanıdır.
Senaryo ve Yönetmenlik deneyimleri:
1964’te Vedat Türkali’nin senaryosuyla Ertem Göreç’in çektiği “Karanlıkta Uyananlar” filminde eşi Beklan Algan ve Fikret Hakan’la başrolleri paylaşarak sinema dünyasına girdi.
“Binbir Gece” dizisinde film grameri ve oyuncu koçluğu yaptı.
Şarkı çalışmaları:
Tasavvuf felsefesi ile çağımızda New Age akımındaki insan varlığının durumu ve bugünün insanını doğa içinde düşünsel ve bedensel olarak sahneye getirme çalışmaları ile Dünyaya Yunus Emre’nin felsefesini ve şiirle şarkılarını Fransızca, İngilizce ve Almanca olarak tanıtmıştır. Fransa, Orta Asya, ABD, Avrupa ve Afrika’da konser ve dinletiler, Paris’te Barclay Plak Şirketi tarafından çıkan uzunçalar ve 45’lik Plaklarında, kendi halk müziğinden yola çıkarak Fransızca ve Türkçe olarak yorumladığı şarkılar vardır.
1961–2000 yılları arasındaki devlet sanatçılığını halen sürdürmektedir.
Yunus Emre,
Olimpia (konseri) ilk Türk sanatçısı,
Paris Barclay Plak Şirketinde Yunus Emre ve Yöresel Eski türkülerden 45’likler ve uzun çalar,
Çağdaş Türk Şairleri, Şarkılı Şiirler – Beste Selmi ANDAK
Türkiye’nin her yerinde Halk Konserleri, Avrupa, Amerika, Afrika, Rusya, Yunanistan’da…
Kenan Işık’ın sahnelediği Şeyh Galip’in “Aşk Hastası“ oyununu oynadıktan sonra emekli oldu.
Rol aldığı oyunlardan bazıları;
“Hamlet Hamlet “İstanbul Şehir Tiyatroları”, Muhsin ERTUĞRUL
“Hamlet Ophelia “İstanbul Şehir Tiyatroları”
“Tarla Kuşuydu Jüliet”İstanbul Şehir Tiyatroları”
“Sezuan İyi İnsanı”İstanbul Şehir Tiyatroları”
“Fizikçiler “İstanbul Şehir Tiyatroları”(İskender Armağanı en iyi kadın oyuncu ödülü)
“Çil Horoz “İstanbul Şehir Tiyatroları”
“Kuşlar “İstanbul Şehir Tiyatroları”
“Nesrin”İstanbul Şehir Tiyatroları”
“Sinekler”İstanbul Şehir Tiyatroları”
“Üç Kuruşluk Opera”Kenter Tiyatrosu”
“Rozenbergler Ölmemeli “Dostlar Tiyatrosu” Genco ERKAL.
“Ölü Canlar “Paris National Thaatre-ParisTheatre de Liberte”(Fransızca oynamıştır.) Mehmet ULUSOY
“Orta Direk “Paris National Thaatre”[Fransızca oynamıştır.)
“Nazım Hikmet İnsan Manzaralarında “Paris National Thaatre” [Fransızca oynamıştır.)
“Aşk Hastası”İstanbul Şehir Tiyatroları” Kenan IŞIK
“Troya İçinde Vurdular Beni “Tiyatro Araştırma Laboratuvarı” Beklan ALGAN
“İstanbul Gözleri Mahmur (En iyi kadın oyuncu ödülü)
“Everest My Lord Sevim BURAK. Naz ERAYDA, Bülent ERKMEN
“Misyon – (Bir Devrimi Anmak) “Heiner MÜLLER” Paul PLAMPER
“Orkestra “Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu” Ali POYRAZOĞLU
“Nazım’a Armağan”13. Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali”
“Giden Tez Geri Dönmez “Berlin Schaubühne Tiyatrosu”
“Keşanlı Ali Destanı “Berlin Schaubühne Tiyatrosu”
“Talihli Amele “Berlin Schaubühne Tiyatrosu”
“Kurban”, Berlin Schaubühne Tiyatrosu
“Keloğlan “, Berlin Schaubühne Tiyatrosu
“Hayvanlar Karnavalı”, İş Sanat, Işıl KASAPOĞLU
“Bir Sergiden Tablolar”, İş Sanat, Işıl KASAPOĞLU
“Peer Gynt”, İş Sanat” Işıl KASAPOĞLU
“Troyalı Kadınlar”, (TAL) Ayla Algan
“Britanica da öteki oynadığı oyunları tarihleri ile birlikte bulabilirsiniz.
Diskografi
Ayla Algan (1976 Coşkun Plak)
Aşka Veda (1977 Coşkun Plak)
Yunus Emre (1972 T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı)
En İyileriyle Ayla Algan (2008 Ossi Müzik)
Filmografi
O Hayat Benim – 2014
Tut sözünü – 2014 ( Film )
Dantel söküğü – 2013 ( Film )
Bensiz – 2013 (Film )
Yüreğine Sor – 2009 (Film )
Ezber (Kısa Film) – 2009
Unutulmaz – 2009-….
Ayda – 2007
Şöhret Okulu – 2007
Binbir Gece – 2006
Öteki Türkiye’de Bir Cumhurbaşkanı – 2004
Patroniçe – 2004
Ziyaret – 2004
Arapsaçı – 2004
Aliye – 2004
Yadigar – 2004
Metropol Kabusu – 2003
Hızma – 2002
Havada Bulut – 2002
Biz Size Aşık Olduk – 2002
O da Beni Seviyor – 2001
Yıldız Tepe – 2000
Hanım Ağa – 2000
Üzgünüm Leyla – 2000
Kurşun Kalem – 2000
Harem Suare – 1999
Şükran Büfe – 1999
Sıdıka – 1997
Ali (Sakın Arkana Bakma) – 1996
Beşi Bir Yerde – 1996
Doktora Bak Doktora – 1994
Yaz Yağmuru – 1993
Kız Kulesi Aşıkları (Hera ile Leandros) – 1993
Seni Seviyorum Rosa – 1992
Dört Mevsim İstanbul: İstanbul Bir Özlemdir – 1990
Çil Horoz – 1987
Eksik Etek – 1976
Salak Bacılar – 1975
Gölgedeki Adam – 1970
Son Söz Benim – 1970
Yılan Soyu – 1969
Zilli Nazife – 1967
Ah Güzel İstanbul – 1966
Biraz Kül Biraz Duman – 1966
Yıldız Tepe – 1965
Karanlıkta Uyananlar – 1964
Aldığı Ödüllerden bazıları:
1965 Fizikçiler oyunundaki rolüyle “İlhan İskender Ödülü”
1967 “Ah Güzel İstanbul” filmi ile San Remo Bordighera Film Şenliği-Gümüş Ağaç Ödülü
1972 Devlet Sanatçısı
1973 Bulgaristan-Altın Orfe Şarkı Yarışması İkincilik Ödülü (Barış üstüne bir şarkı)
1972 Unicef Sanatçısı
1974 Olimpia Birinciliği
1977 Polonya-Sopot Festivali Pop Müzik Yarışması Birincilik Ödülü Kızılderililerin problemleri üstüne (kara kartal)
1978 Sopot Dünya Birinciliği; Şarkı-Yorum
1996 Türkiye Yazarlar Birliği En İyi Oyuncu Ödülü.
Birçok kurum, Lise, Üniversite, Dernek, Belediye, Kulüp, yılın sanatçısı, en iyi eğitmen, onur ödülü, başarı ödülü, Tiyatro onur ödülü, Kariyer ödülü vb. ödüllere layık görmüştür.
Kaynak : http://aylaalgan.com.tr/biyografi/
